Vrastan

Վրաստանի վարչապետ Բիձինա Իվանիշվիլին, վերջին մի քանի ամիսներին ստեղծված ավանդույթի համաձայն, հուլիսի 3-ին լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների հետ անցկացրեց հերթական հանդիպումը։ Մամլո ասուլիսին վարչապետը խոսեց երկրում ստեղծված իրավիճակի, ընթացիկ իրադարձությունների եւ իր գխավորած կառավարության առաջիկա ծրագրերի մասին, պատասխանեց լրագրողների հարցերին։

ՎՐԱՍՏԱՆԸ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ Է ՁԳՏԵԼ ԴԵՊԻ ՆԱՏՕ
Լրագրողների համար մամլո ասուլիսում վարչապետ Բիձինա Իվանիշվիլին հայտարարեց, որ Վրաստանը շարունակում է իր ձգտումը դեպի ՆԱՏՕ եւ այդ էր ապացուցում Հյուսիսատլանտյան խորհրդի  նիստը, որ անցյալ շաբաթ կայացավ Թբիլիսիում։
«Եվրոպական ընտրությունն ամբողջ վրաց ժողովրդի որոշումն է, ինչն ամրագրվեց 2008 թվականի հանրաքվեի ժամանակ, եւ մենք մտադիր չենք հրաժարվել դրանից»,- ընդգծեց նա։
Իվանիշվիլին համարում է, որ Հյուսիսատլանտյան խորհրդի նիստը եւ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի այցը «եղան հաջող»։ Նա գտնում է, որ ալյանսը Վրաստանի անվտանգության ապահովման լավ պայմանն է։
Պետք է նշել, որ վերջին ժամանակներս ՆԱՏՕ ընդունվելը Վրաստանում արդեն գնահատվում է ոչ այնքան միանշանակորեն։ Վերջին հարցումների համաձայն, ՆԱՏՕ ընդունվելը պաշտպանում է բնակչության 61 տոկոսը, իսկ նախկինում այդ ցուցանիշը 75 տոկոս էր։

Առողջապահության նախարար Դավիթ Սերգեյենկոյի հայտարարության համաձայն, հուլիսի 1-ից ընդլայնվել է ընդհանուր ապահովագրության փաթեթը։

Ըստ նրա պարզաբանման՝ փետրվարի 28-ի նախագիծը նախատեսում էր միայն երեք բաղադրատարր՝ պլանային ամբուլատորիա, անհետաձգելի ամբուլատորիա, անհետաձգելի ստացիոնար։ Հուլիսի 1-ից դրան ավելացավ պլանային ստացիոնարը, որն իր ծավալով անհամեմատ գերազանցում է ապահովագրային սպասարկման լրիվ փաթեթը, այսինքն՝ օգնության ծավալն ավելանում է մի քանի անգամ։
Նախարարը հայտարարել է, որ հուլիսի 1-ից ավելի բարձր նպաստ սկսեցին ստանալ սոցիալապես անապահով ընտանիքները։ Ընտանիքի առաջին անդամը 30 լարիի փոխարեն ստանում է 60, իսկ յուրաքանչյուր հաջորդ անդամը 24 լարիի փոխարեն՝ 48 լարի։
Դավիթ Սերգեյենկոն հաղորդել է նաեւ՝ յուրաքանչյուր քաղաքացի կստանա բազային ապահովագրային փաթեթ, այսինքն՝ գործող փաթեթին ավելանում է պլանային սպասարկումը, ինչպես ամբուլատորային, այնպես էլ՝ ստացիոնար մակարդակով։
Հուլիսի 1-ի դրությամբ, ընդհանուր ապահովագրային փաթեթից արդեն օգտվել են 18 ծննդկաններ, եւ այդ թվակազմը անընդհատ կավելանա։ Ամբողջ երկրի մասշտաբով արդեն սկսվել է հաճախորդների հաշվեգրումը պլանային սպասարկումներ ստանալու համար։ Նրանք, ովքեր չեն մասնակցել մասնավոր ապահովագրային նախագծերին, կարող են ստանալ ընդհանուր ապահովագրությամբ նախատեսված սպասարկում։ Նրանք պետք է դիմեն իրենց ընտանեկան բժշկին, ինչպես խոշոր քաղաքներում, այնպես էլ շրջաններում, եւ կստանան պարզաբանումներ, թե փաստաթղթեր ստանալու համար ուր եւ ինչպես պետք է դիմել։
Լուրեր էին տարածվել, որ վերացվել են ամսական պետական նպաստները փախստականների համար։ Փախստականների գործերով եւ բնակեցման նախարարությունն այդ առիթով հանդես է եկել հատուկ հայտարարությամբ. «Դա սխալ տեղեկատվություն է եւ խնդրում ենք այն չտարածել, չճշգրտելով, փախստականներին չմոլորեցնելու համար։ Ոչինչ չի վերացվել, ընդհակառակը, սոցիալապես անապահով բազայում ընդգրկված փախստականները կստանան կրկնապատկված նպաստ»։

Վրաստանի մշակույթի եւ հուշարձանների պահպանության նախարար Գուրամ Օդիշարիայի հայտարարության համաձայն, Թբիլիսիում չգործող հայկական տաճարների վերականգնումը եւ վերանորոգումը կկատարվի անհատույց։

Սույն որոշումն ընդունել է Վրաստանի վարչապետը եւ հայկական կողմին դրան ծանոթացրել Երեւան այցի ժամանակ։
«Ընդամենը մի քայլ տարբերությամբ, միմյանց կողքին կանգնած են մզկիթ, հայկական եկեղեցի եւ վրացական տաճար։ Մենք ավելի հարուստ կդառնանք, եթե ավելի սիրենք, ավելի հարգենք եւ ավելի շատ տանք։ Համարձակ քայլեր անելը միշտ էլ շահավետ է, եւ այսօր մենք պետք է ընթանանք հենց համարձակ քայլերով»,- հայտարարել է Գուրամ Օդիշարիան։
Նրա խոսքերով, վրաց փորձագետներն ուսումնասիրել են այդ հուշարձանները եւ դրանց թվում կան այնպիսիք, որոնց վերականգնմանը կարելի է ձեռնամուխ լինել արդեն մի քանի ամսից հետո։
- Թբիլիսիում գտնվող չգործող հայկական եկեղեցիների վերականգնման աշխատանքներն սկսվել են,- մեզ հետ զրույցում ասաց խառը հանձնաժողովի անդամ,  «21դար» ոչ կառավարական կազմակերպության ղեկավարներից Պաատա Գաչեչիլաձեն։ - Այդ հանձնաժողովի կազմում են Վրաստանի մշակույթի եւ հուշարձանների պահպանության նախարարության, Վրաստանի Պատրիարքարանի, Հայաստանյայց Առաքելական եկեղեցու Վիրահայ թեմի ներկայացուցիչները, փորձագետներ Հայաստանից եւ ոչ կառավարական հատվածի ներկայացուցիչները։
Պաատա Գաչեչիլաձեն ասաց նաեւ, որ Նորաշեն եկեղեցուց արդեն դուրս են բերվել գրադարակները եւ գրքերը, մաքրվում է տարածքը։ Մշակույթի նախարարությունը վերակառուցման եւ շենքի ամրապնդման նախագիծը  արդեն հանձնել է «Քարթու» հիմնադրամին, որը ֆինանսավորում է աշխատանքները։ Իսկ Սուրբ Նշան եկեղեցում ամրապնդվում է հիմքը։ Այստեղ առկա են բարդացնող հանգամանքներ՝ տաճարի պատին կից բնակելի կառույց է, որտեղ գրանցված է 15 մարդ։ Հարակից տարածքը սեփականաշնորհված է։ Եկեղեցու տակ ստեղծվել է նկուղ։ Վիճելի հարցերի պատճառով հայց է ներկայացվել դատարան։ Ինչ վերաբերում է Մուղնեցոց Սուրբ Գեւորգ եկեղեցուն, ապա ամրապնդվում է ցանկապատը։

Հունիսի 27-28-ին Թբիլիսիում, «Ռեդիսոն բլյու Իվերիա» հյուրանոցի խորհրդակցությունների դահլիճում անցկացվեց «Արեւելյան գործընկերության» երկրների (Վրաստան, Հայաստան, Ադրբեջան, Մոլդովա, Ուկրաինա, Բելոռուս¤ մշակույթին նվիրված առաջին նախարարական խորհրդաժողովը։ Խորհրդաժողովի մասնակիցների թվում է նաեւ Հայաստանի մշակույթի նախարար Հասմիկ Պողոսյանը։

Խորհրդաժողովը պաշտոնապես բացեցին Վրաստանի մշակույթի եւ հուշարձանների պաշտպանության նախարար Գուրամ Օդիշարիան եւ կրթության, մշակույթի մուլտիլինգվալիզմի եւ երիտասարդության հարցերի եվրակոմիսար Անդրուլա Վասիլյուն։
Միջոցառման կազմակերպիչներն են Վրաստանի մշակույթի եւ հուշարձանների պահպանության նախարարությունը եւ Եվրահանձնաժողովը:
Նախարարն իր բացման խոսքում նշեց, որ Խորհրդաժողովը կուղղորդի հետագա աշխատանքը եւ թույլ կտա գնահատել «Արեւելյան գործընկերության» մշակութային ծրագրի միջանկյալ արդյունքները: Բարձր մակարդակի այս իրադարձությունը կարեւոր ուղենիշ կդառնա մշակույթի ասպարեզում «Արեւելյան գործընկերության» երկրների միջեւ գործակցության զարգացման ճանապարհին:

Ելույթներում ընդգծվեց, թեեւ մշակույթի՝ որպես տնտեսական զարգացման գործոնի ըմբռնումը ճանաչվել է միջազգային մակարդակով, Հարավային Կովկասի երկրների համար սա համեմատաբար նոր մոտեցում է: Սույն խորհրդաժողովը կոչված է այդ տարածաշրջանի երկրների համար շրջանառության մեջ դնել «մշակութային տնտեսություն» հասկացությունը՝ հնարավորություն տալով ծանոթանալ Արեւմուտքի փորձին եւ հասարակայնությանն օգնել ավելի շատ բան իմանալ համալիր մշակութային-տնտեսական մոտեցման հեռանկարների մասին:
Խորհրդաժողովը բաղկացած է հինգ նստաշրջաններից, որոնք միջազգային մակարդակի փորձագետները վարում են ըստ իրենց  բնագավառների. ստեղծագործությունը եւ ինովացիաները՝ որպես զարգացման խթան, ավանդույթները եւ մշակութային ժառանգությունը՝ որպես զարգացման աղբյուր, գեղարվեստա-մշակութային արտադրությունները եւ դրանց տնտեսական ներուժը, տնտեսական զարգացմանը նպատակամղված մշակութային քաղաքականությունը, արհեստների դերը գեղարվեստի իրերի արտադրություններում:
Ավելացնենք, որ, Եվրամիության կողմից ֆինանսավորվող Արեւելյան գործընկերության մշակութային ծրագրի շրջանակներում, սեպտեմբերի 26-28-ին Թբիլիսիում կանցկացվի եւս մեկ միջոցառում. «Մշակույթի՝ որպես տնտեսական աճի շարժիչ ուժի ըմբռնումը. նոր մոտեցում Հարավային Կովկասի համար» թեմայով միջազգային խորհրդաժողովը:

«Հայարտուն» մշակույթի կենտրոնում բացվեց ցուցահանդես, որտեղ ներկայացվեցին Թբիլիսիի թիվ 98 դպրոցի եւ լուսանկարչական ստուդիայի սան, 15-ամյա Էդուարդ Բադոյանի 27 լուսանկարչական գործերը՝ բոլորն էլ նվիրված Թբիլիսիին։

Վրաստանի հայ նկարիչների միության նախագահ, մանրանկարիչ Մերուժան Շահումյանը ներկայացրեց եւ ողջունեց արվեստի աշխարհում անդրանիկ քայլեր անող պատանի լուսանկարչին։
Պատանու ստեղծագործական մեկնարկը արժեւորեցին Թբիլիսիի Սուրբ Էջմիածին եկեղեցու հոգեւոր հովիվ Տեր Սամվել քահանա Թորոսյանը, Վրաստանի նախագահի խորհրդական, «Վրաստան» թերթի խմբագիր Վան Բայբուրթյանը, Վիրահայոց թեմի մամլո խոսնակ Սուսաննա Խաչատրյանը, սրբանկարիչ Միխեիլ Մճեդլիշվիլին, ռեժիսոր, գեղանկարիչ Միքայել Գրիգորյանը, Վրաստանի մտավորականների միության Թբիլիսիի կազմակերպության նախագահ Ենոք Թադեւոսյանը… Ոմանք նրանում տեսան ապագա գեղանկարչի, ոմանք հայրաբար խորհուրդ տվեցին չմեծամտանալ՝ հնչող գովասանքներից։ Իսկ Վիրահայոց թեմի առաջնորդ  Տեր Վազգեն եպիսկոպոս Միրզախանյանը, պատանի ստեղծագործողին մաղթեց քրիստոնեական հավատքով ու ազգանվեր գործունեությամբ լուսավորված ուղի։

ՋՈՒԼԻԵՏԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

Թբիլիսիի Արամ Խաչատրյանի անվան թիվ 10 արվեստի դպրոցում հանդիսավորությամբ նշվեց համաշխարհային նշանակություն ունեցող խոշորագույն կոմպոզիտոր, 20-րդ դարի երաժշտական մշակույթի ականավոր գործիչ Արամ Խաչատրյանի 110-ամյա հոբելյանը:

Տոնական միջոցառմանը պատրաստվել էր ողջ դպրոցը, իսկ տոնական համերգին ընդգրկվել էին բոլոր նվագարանների դասարանների աշակերտները:
Կոմպոզիտոր Վաժա Ազարաշվիլին ներկայացնելով ԽՍՀՄ պետական եւ Լենինյան մրցանակների դափնեկիր Արամ Խաչատրյանի ստեղծագործությունները, նաեւ պատմեց մեծատաղանդ երաժշտի հետ իր հանդիպումների մասին:
Տարին հոբելյանական է: Ուստի կշարունակվեն հոբելյանական միջոցառումները՝ նվիրված 20-րդ դարի ամենահայտնի կոմպոզիտորների շարքին դասված Արամ Խաչատրյանի պատվին:

«Վրաստան» թերթի ս.թ. մարտի 23-ի թիվ 21-22 համարում տպագրված «Ի՞նչ բախտ է վիճակվելու խորհրդային ավանդներին, եւ ո՞վ է պատասխանատու այդ հարցում» հոդվածը լայն արձագանք առաջացրեց։ Խմբագրության փոստով ստացվող նամակներում ընթերցողներն առաջադրեցին խորհրդային ավանդների հետ կապված հարցերի մանրամասն հարցը։ Ցավոք, խմբագրությունը դեռեւս ստույգորեն չի կարող պատասխանել ընթերցողների հարցերին (ե՞րբ, ինչպե՞ս, ի՞նչ համարժեքությամբ¤։ Թեպետ ընդառաջելով ընթերցողների խնդրանքին՝ մենք վերոնշյալ թեմայի առնչությամբ շարունակում ենք աշխատանքը։ Այս անգամ ձեր ուշադրությանն ենք ներկայացնում դեռեւս 1998 թվականին խորհրդային ավանդները պետության ներքին պարք ճանաչելու մասին խորհրդարանի քննարկմանը ներկայացված օրինանախագծի հեղինակ, տնտեսական հարցերի փորձագետ ՄԻԽԵԻԼ ՋԻԲՈՒՏԻԻ հետ հարցազրույցը։

- Բատոնո Միխեիլ, նախ եկեք հստակեցնենք պետության ներքին պարտք հասկացությունը։
- «Պետական պարտքի մասին» օրենքով, որպես Վրաստանի ներքին պարտք, համարվում է բնակչության կողմից պետական նախկին կոմերցիոն բանկերում ներդրած ավանդների ինդեքսացմամբ ծագած պարտքերը, նախկին Խորհրդային Միության արտաքին քաղաքական գործունեության կողմից շրջափակված, նույն բանկի Թբիլիսիի մասնաճյուղի հաշվին ամրագրված, Վրաստանի ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց պատկանող  եւ չփոխհատուցված միջոցներից ծագած պարտքերը, Ռուսաստանի Դաշնության կենտրոնական բանկի կողմից, այդ բանկի թղթակցային հաշիվներին ամրագրված Վրաստանի իրավաբանական անձանց պատկանող միջոցների պետության արտաքին պարտքի հաշվին ամրագրման արդյունքում ծագած պարտքերը, Թուրքմենստանից 1995 թվականից ներառյալ ներբերված բնական գազի սակագնի վճարման փոխարեն, Վրաստանի կառավարության հանձնարարությամբ երկրի արտադրությունների եւ կազմակերպությունների կողմից կուտակած եւ չփոխհատուցված արտադրանքից ծագած պարտքերը, Վրաստանի Հանրապետության 1992 թվականի ներքին շահման պարտատոմսերի (օբլիգացիա) պարտքերը, նախկին Խորհրդային Միության 1990 թվականի պետական, առանց տոկոսի, նպատակային պարտատոմսերի մարման պարտքերը, կոոպերատիվ բնակարանաշինության հետ կապված, պետության կողմից ստանձնած պարտավորությունները, մունիցիպալային «Թբիլտրանս» արտադրությունում պայմանագրով աշխատող վարորդների բնակարանների կապակցությամբ ծագած պարտքերը, բնակչության կողմից պետական վիճակախաղի տոմսերով շահած եւ չփոխհատուցված իրերի պարտքերը, նախկին Խորհրդային Միության «Ինդուստրիալբանկի» կողմից շրջափակված, նույն բանկի Բաթումիի մասնաճյուղի հաշվին ամրագրված, Վրաստանի իրավաբանական անձանց տարադրամային չփոխհատուցված միջոցներից ծագած պարտքերը։

- Բջջային հեռախոսիս լղարիկ գումարը դեռ չսպառած` հայտնեմ, որ լրացել է մեր շրջանի լավագույն ուսուցիչներից մեկի` Տարիել Սեխլյանի ծննդյան վաթսուն եւ մանկավարժական գործունեության քառասուն տարին: Այս հրաշալի առիթով կուզենայի, որ դու հանդես գայիր ակնարկով,- լսափողի մեջ լսվում է «Արշալույս» թերթի խմբագիր Մանուկ Կարախանյանի ձայնը։
Ինքնասիրությունս, անշուշտ, շոյված է` մեծապես շնորհակալ եմ: Եվ ակամայից ժպտալով՝ հուշերիս կծիկն եմ քանդում:

 …Հազար ինն հարյուր վաթսունինը թվականի հունվարի քսանն է: Մեր՝ այն ժամանակ Բոգդանովկայի (այսօր՝ Նինոծմինդա¤ հայկական միջնակարգ դպրոցի մարզադահլիճում ուրորէ սկիզբ կառնի մաթեմատիկայի հանրապետական օլիմպիադայի շրջանային փուլը: Մի տեսակ անհանգիստ հոգեվիճակի մեջ ներքաշված՝ ամբարտավան ու հպարտ «տանտերերս», վերեւից նայելով գյուղերից շրջկենտրոն եկած մեր վեհերոտ հասակակիցներին, X3 + X2- 392=0 բարդագույն հավասարման շուրջն ենք գլուխ ջարդում՝ փորձելով այն լուծել ոչ գրաֆիկական եղանակով: Այստեղ է, որ մեզ մոտեցավ Հեշտիայի թիվ 1 միջնակարգ դպրոցը ներկայացնող տղաներից մեկը, որի անունը, ինչպես ծանոթանալուց հետո իմացա, Տարիել էր` Սեխլյան Տարիել: Նա էլ իրենն ասաց: Կրքերն է’լ ավելի բորբոքվեցին: Եվ մինչ հավաքական եզրակացության կհանգեինք, մեզ ներս հրավիրեցին:
Ի վերջո ավարտվեց մաթեմատիկայի օլիմպիադայի շրջանային փուլը: Հոգնաբեկ իններորդ դասարանցիներս արագորեն ցրվեցինք: