Այսօր լրանում է հանրաճանաչ դերասան, երգիչ Վախթանգ (Բուբա) Կիկաբիձեի 75-ամյակը։ Հոբելյանական տարելիցի կապակցությամբ, բոլորի կողմից սիրված դերասան-երգիչը անցկացրեց մի շարք հյուրախաղեր՝ հանրագումարային երգացանկով հանդես գալով հանդիսատեսի առաջ։ Օրերս նա նման համերգով հանդես եկավ երեւանցի հանդիսատեսի առաջ։ Հոբելյանական այս ծանրաբեռնված օրերին, երբ նրա բոլոր րոպեներն հաշվարկված-գրանցված են, մեզ հաջողվեց մի փոքր ժամանակ «կորզել» Կիկաբիձեի հետ ճեպ-ասուլիսի անցկացման համար։
- Նախ, ինչպե՞ս կգերադասեիք դիմել Ձեզ՝ Բուբա՞, թե՞ Վախթանգ։- Ինչպես կցանկանաք, երկուսն էլ իմ բնավորությունն ու անցած կյանքս փոխլրացնող անուններ են։ Սակայն, քանի որ ինքներդ թբիլիսցի եք, թերթն էլ լույս է տեսնում Թբիլիսիում, կոչեք Բուբա։
- Շատ բարի։ Բուբա, թույլ տվեք թերթի խմբագրության եւ ընթերցողների անունից ի սրտե շնորհավորել Ձեզ 75-ամյակի առթիվ, ցանկանալ քաջառողջություն, երկարակեցություն ու, իհարկե, ստեղծագործական նորանոր հաջողություններ։
- Շնորհակալություն մաղթանքների համար։
- Որքանով տեղեկացված ենք, Դուք գրեթե արդեն ավարտել եք կենսագրական «Կովկասյան ազգության անձինք» գիրքը։ Եթե կարելի է՝ մի քանի խոսք այդ մասին։
- Իրոք, գիրքը գրեթե արդեն պատրաստ է, այն պետք է հանձնել տպարանին, թեպետ վերջին պահին որոշեցի վերնագիրը փոխել։ Կովկասցիների համար «կովկասյան ազգության անձինք» արտահայտությունը վիրավորանքի որոշակի զգացում է առաջացնում։ Հիմա գիրքը կոչվում է «Նրանք»։
- Ինչո՞ւ «Նրանք»։
- Պարզաբանեմ։ Ընդհանրապես չեմ սիրում ինքնակենսագրական գրքեր, որտեղ հեղինակները հաճախ են օգտագործում «ես» դերանունը։ Երկար մտածեցի, թե ինչպես շարադրեմ ասելիքս, որ նվազագույնի հասցնեմ այդ «ես»-ը։ Հարցի լուծմանը օգնեց ինձ հետ պատահած դիպվածը։ Հիշեցի մի մարդու, իմիջիայլոց՝ Սան Ֆրանցիսկոյում բնակվող հայի, որի հետ ծանոթացա ինքնաթիռում։ Զրուցելիս ասաց, որ շատ է ցանկանում լինել օդաչուների խցիկում։ Օգտագործելով իմ «հանրաճանաչությունը»՝ ուղեկցորդուհու միջոցով հայտնվեցինք խցիկում։ Վայրէջքից հետո, այդ մարդը մի փոքր հապաղեց, զրուցում էր անձնակազմի անդամների հետ։
Հետաքրքիր էր, որ վերադառնալիս՝ նույն ինքնաթիռում հանդիպեցի նույն անձնակազմի հետ։ Հարցրին՝ «Ձեր բարեկամը ինչո՞վ է զբաղվում»։ Անկեղծ ասած, միանգամից չհասկացա, թե ում մասին է խոսքը, ապա հիշեցի, որ նա «Սիմենս» ընկերության ներկայացուցիչն էր, ով առաջինն էր Խորհրդային Միություն ներկրել պլազմային հեռուստացույցերը։ Պարզվեց, որ մեր հիշարժան ուղեւորությունից կարճ ժամանակ անց, այդ մարդը օդաչուներին նվիրել է երեք այդպիսի հեռուստացույց։ Դա, զարմանալի վերաբերմունք էր, որին, իմ խորին համոզմամբ, շատերը չէ, որ ընդունակ են։ Իմ գիրքն էլ նվիրված է հենց նման պատմությունների շարադրանքին։ Գրքում փորձել եմ պատմել այն զարմանալի, յուրատեսակ, կոլորիտային մարդկանց մասին՝ վրացիների, հայերի, ռուսների, ադրբեջանցիների, հրեաների, այլոց մասին, ում հետ բախտ է վիճակվել հանդիպել, շփվել, մտերմանալ… Այդ մարդիկ թե՚ ժամանակի եւ թե՚ շրջապատի համար յուրատեսակ «սպիտակ ագռավներ» են…
- Ձեզ էլ եք համարում «սպիտակ ագռա՞վ»…
- Ըստ իս, իրեն «սպիտակ ագռավ» համարող անձը հեռու է համեստության տիպար լինելուց, իսկ դա վատ դաստիարակության վկայություն է։
- Համամիութենական խիտի վերածված «Չիտո գվրիտոյից» շատ ավելի վաղ, լայն ճանաչման էր արժանացել Ձեր կողմից կատարված Ալեքսեյ Հեքիմյանի «Իմ տարիներն իմ հարստությունն են» երգը, որի վերնագիրն անգամ խորհրդանշական էր դարձել։ Ընդհանրապես, Ձեր կողմից կատարվող երգերը, սովորաբար, զգայական են, խորիմաստ, գալիս են սրտի ու հոգու խորքից… Համերգներին Դուք հիմնականում կատարում եք Ձեր երգացանկից հայտնի երգեր, իսկ նորերը չունե՞ք…
- Ուղղակի հիմա ձեր կողմից զգայական, խորիմաստ որակավորված երգեր գրողներ չկան։ Ուստի, ստիպված եմ ինքս գրել (ծիծաղում է)։ Ցավոք, այն մարդկանցից շատերը, ում հետ ինձ բախտ էր վիճակվել աշխատել, ստեղծագործել, հիմա ողջ չեն։
Ա՜յ, դուք հիշատակեցին Ալեքսեյ Հեքիմյանին։ Հիշում եմ նրա հետ իմ առաջին հանդիպումը։ Նա եկավ գեներալական համազգեստով։ Սկզբում, նույնիսկ վախեցա, ձայնագրվելու ցանկությունս էլ կորավ։ Ինձ արիացնելու համար անգամ կոնյակ խմեցի։ Հետո խոսեցինք, զրուցեցինք։ Առաջին հանդիպման արդյունքը Հեքիմյանի հեղինակած 16 նոր երգերի ձայնագրումն էր։
- Քանի որ խոսք բացվեց Ձեր հայ բարեկամների մասին, գուցե մի փոքր ընդլայնե՞նք թեման…
- Հայ շատ բարեկամներ ունեմ։ Մեծացել եմ Թբիլիսիի Մթածմինդա թաղամասում, իտալական բակում։ Իսկ դա նշանակում է, որ ողջ բակը մի մեծ ընտանիք էր՝ ցավի ու ուրախության ժամանակ միմյանց կողքին կանգնելու, աջակցելու ավանդույթով… Ցավոք, մանկության ընկերներիցս շատերը հիմա չկան, թեպետ լինում են դեպքեր, երբ ողջերս հավաքվում ենք, անպայման նրանց հիշում, ցավում, բաժակ բարձրացնում՝ ի պատիվ նրանց հիշատակի…
- Ձեր եւ Ֆրունզիկ Մկրտչյանի բարեկամության մասին, առանձնապես «Միմինո» ֆիլմից հետո, անգամ «լեգենդներ» են պատմում։
- Ֆրունզիկի հետ շատ ավելի շուտ էի ծանոթացել, դեռեւս «Մի տրտմիր» ֆիլմի նկարահանումների ժամանակ, որտեղ նա էպիզոդիկ դեր ուներ։ Առանձին էպիզոդներ նկարահանեցինք Թբիլիսիում, եւ ես նրան ցույց էի տալիս քաղաքի տեսարժան վայրերը։ Միասին եղանք մի հին եկեղեցում։ Ֆրունզիկը կատակով ասաց, թե կասկածում է, որ եկեղեցին վրացիներն են կառուցել։ Որոշ ժամանակ անց, որոշեցի «տեղը հանել»։ Հյուրանոցում էինք, գիշերվա կեսին զանգեցի Ֆրունզիկին ու ասացի. «Լսիր, Դիլիջանում հնագետները հայտնաբերել են մի սեպագիր, ըստ որի, հայկական կոմերիտմիությունը 500 տարեկան է»։ Իմ խոսքերից հետո, հեռախոսափողում լռություն տիրեց, ապա Ֆրունզիկն ասաց. «Այդ հնագետներն այդ սեպագիրը ժամը 11-12-ի կողմը չէին կարող հայտնաբերել»։
Ինչ վերաբերում է «Միմինոյին», ապա սկզբում նկարահանում էինք առանձին դրվագներ, որոնք կարծես թե իրար հետ ոչ մի կապ չունեին։ Հիշո՞ւմ եք ռեստորանի կադրը։ Դրա նկարահանումը ձգձգվեց, եւ ես ու Ֆրունզիկը որոշեցինք խմել։ Խմեցինք մի փոքր ավելի եւ նկարահանման դուրս եկանք բավականին խմած։ Նկարահանման մեծ մասը նախնական սցենարից շեղվեց, ստացվեց ինքնաբերաբար, եւ Դանելիայի մեծությունը կայանում էր նրանում, որ ռեժիսորի ներքին զգացումով նա ընկալեց ու նկարահանումը չկանգնեցրեց։ Արդյունքում՝ ստացվեց այն, ինչ տեսել եք։
Ընդհանրապես, Ֆրունզիկն իմ ճանաչած մարդկանց թվում բացառություն էր։ Ուղղակի զարմանալի էր, թե այս ուրախ, կատակասեր մարդու մոտ ինչո՞ւ էին նման տխուր աչքեր։ Իմ կյանքում նման երկու մարդ եմ ճանաչել՝ Ֆրունզիկին ու Յուրի Նիկուլինին։ Կատակելիս՝ Ֆրունզիկը երբեք չէր ծիծաղում, իսկ Նիկուլինը պատմելիս ուշադիր հետեւում էր զրուցակցի դեմքի արտահայտությանը։ Հասկացավ՝ լավ, չհասկացավ, ուրեմն հիմար է։
- Բուբա, այս հոդվածը լույս կտեսնի Ձեր ծննդյան 75-ամյակի օրը։ Ելնելով Ձեր իսկ խորհրդանիշից՝ «Իմ տարիները իմ հարստությունն են», պարզե՞լ եք արդյոք կյանքի իմաստը։
- Կարծում եմ՝ այո։ Կյանքի գլխավոր իմաստը հենց կյանքն է։ Դրանում ինձ կրկին անգամ համոզեց շատ մտերիմ մի մարդու ասածը։ Վերջերս նա վախճանվեց, ծանր հիվանդ էր, ոչ մի դեղ, բալասան չօգնեց։ Ուժեղ ցավեր ուներ։ Վերջին հանդիպումներից մեկի ժամանակ ասաց. «Ես երջանիկ մարդ եմ», իսկ ցավի զգացումից առաջացած արցունքները հոսում էին։ «Վերջապես հասա այն պահին, երբ զգում ես այն, ինչ մարդիկ ապրում են մահից առաջ։ Դա ինձ միշտ հետաքրքրում էր…»։ Առանձնակի ծանր էլ լսել կյանքին սիրահարված մարդու շուրթերից…
Իսկ ինչ վերաբերում է կյանքի իմաստին, ապա լրիվությամբ համակարծիք եմ մեր կովկասյան ասացվածքի հետ՝ «Պետք է ծառ տնկել, տուն կառուցել, երեխա ունենալ, դաստիարակել, ոտքի կանգնեցնել»։ Իսկ եթե դրա հետ միասին սիրես նաեւ հարեւաններին, ապա, կարծում եմ, հիանալի կլինի (ծիծաղում է¤։ Ահա եւ ողջ կյանքի իմաստը։
- Ի՞նչ կցանկայիք մաղթել «Վրաստանի» ընթերցողներին, Ձեր հավատարիմ երկրպագուներին…
- Իմ բարեկամներ, ծառ տնկեք, տուն կառուցեք, երեխա մեծացրեք եւ սիրեք, սիրեք իրար։ Միայն այսպես մենք կարող ենք գոյատեւել, ապրել…
- Կրկին անգամ շնորհավորում ենք Ձեր ծննդյան 75-ամյակի առթիվ, մաղթում հաջողություններ, եւ շնորհակալություն հարցազրույցի համար։
ՅՈՒՐԻ ՊՈՂՈՍՅԱՆ
