Ինչպես նշել էինք մեր թերթի նախորդ համարում, լույս է տեսել «Թբիլիսի. զբոսաշրջիկի տեղեկատու» անգլերեն եւ ռուսերեն ուղեցույցը, որից պարբերաբար ներկայացնում ենք մեր քաղաքի պատմական ու մշակութային արժեքավոր հուշարձանների եւ կառույցների պատմությունները:
Սամղեբրո փողոցի վրա, Նարիղալա բերդամրոցի ստորոտում, գտնվում է Սուրբ Գեւորգ հայկական առաջնորդանիստ եկեղեցին: Ըստ «Թբիլիսի. զբոսաշրջիկի ուղեցույց» տեղեկատուի, Սուրբ Գեւորգը կառուցվել է 1251 թվականին, վաճառական Ումեկ իշխանի ծախսերով: Հետագայում այն մի քանի անգամ վերանորոգվել է եւ համարվում է Թբիլիսիում գործող հայկական եկեղեցիներից ամենահինը: Եկեղեցու գավթում հանգչում է XVIII դարի երաժիշտ, աշուղ եւ սիրային քնարերգության վարպետ Սայաթ-Նովայի աճյունը: Տաճարի բակում են ամփոփված նաեւ հայ ժողովրդի ակնառու զավակները՝ նկարիչ Գ.Բաշինջաղյանը, զորավարներ կոմս Մ.Լորիս-Մելիքովը, Ա.Տեր-Ղուկասովը, Բ.Շելկովնիկովը, Ի.Լազարեւը:
«Վրաստան» թերթի հավելում. Նշենք, որ վերջին անգամ Սուրբ Գեւորգ եկեղեցին վերանորոգվել է 1924թ.: Այսօր եկեղեցին ժամանակավորապես փակ է: 2012 թվականի աշնանը տաճարում մեկնարկել են վերանորոգման աշխատանքներ, որոնք իրականացնում է վրացական «Մգվիմե» շինարարական կազմակերպությունը՝ շնորհիվ Ռուսաստանում եւ այլ երկրներում ապրող հայության նվիրատվությունների: Եկեղեցու բացառիկ որմնանկարները վերականգնվելու են ՀՀ Մշակույթի նախարարության փորձառու եւ բարձրակարգ մասնագետների կողմից։
Սոլոլակի բարձունքի վրա գտնվում են Նարիղալայի ավերակները («Անառիկ բերդամրոց»), որոնք տեսանելի են Հին Թիֆլիսի յուրաքանչյուր կետից: Ամրոցի դիրքը շատ հաջող է ընտրված. բարձունքից երեւում է Քուռ գետի երկայնքով ձգվող ողջ համայնապատկերը, ինչն հաստատում է այն, որ Թբիլիսին շատ ճիշտ ռազմավարական նշանակություն է ունեցել տեղանքը հսկելու տեսնակյունից: Եվ դա նկատել են ոչ միայն տեղի կառավարիչները, այլեւ օտարերկրյա զավթիչները: Թե’ մեկը եւ թե’ մյուսը Նարիղալան վերածել են նստավայրի, ռազմական շտաբի:
Նարիղալան Թբիլիսիի ամենաառաջին խոշոր կառույցն է: Հեռավորությունից նույնիսկ երեւում է, որ ամրոցը գրավում է լեռան ողջ գագաթամասը, ապա իջնում դեպի մեկ այլ՝ առավել փոքր գագաթ: Ապշեցնում է հատկապես պատերի կառուցման տեխնիկան՝ հզոր գլաքարեր, որոնք մեջընդմիջվում են խոշորաչափ աղյուսներով: Ամրոցի պատերին տեսանելի են արտասովոր նախշեր, որոնք դասավորված են հենց աղյուսի միջոցով: Պատերի շարքը կազմող օղակաձեւ գերանները կառուցված են մի քանի մետր հեռավորության վրա: Նարիղալայի առջեւ աշտարակ է խոյանում, որի միջով, հավանաբար, իրականացվել է մուտքն ամրոց: Այն գրեթե տաք աղբյուրների թաղամաս է իջնում: Իսկ հարավային կողմում, ուր ամրաշինական համակարգն է տեղակայված, կարելի է տեսնել փլուզված գագաթով քառանկյուն բարձր դոնժոնը՝ գլխավոր աշտարակը կամ, ինչպես պատմությանն է հայտնի, Ստամբուլի ամրոցը, որը տեղադրվել է VI դարի երկրոդ կեսին, եւ «ստամբուլյան» անունն ստացել է թուրքական կարճատեւ տիրապետության տարիներին: Թուրքերը այդ ամրոցում էին փակում ըմբոստ քաղաքացիներին: Բերդամրոցի արեւմտյան մասում Շահ-Թախտի (թարգմ. պարսկ. Շահի գահ) բերդամասի կմախքն է: Այստեղ դեռեւս VII-IX դդ. գործել է օբսերվատորիա՝ դիտարան:
Նարիղալայի կառուցումը կապում են մ.թ. IV դարի հետ: Նախկինում ամրոցը կոչվել է Շուրիս ցիխե (Ըստ հնագետ Լեւոն Մելիքսեթ-Բեկի (1890-1968) հին վրացերենում «շուրի» բառը նշանակել է դեմառդեմ, հանդիպակաց։ Գ.Բ.): Արդի անունը ստացել է մոնղոլական արշավանքներից հետո, անվան իմաստաբանական բացատրությունը հետեւյալն է. «քալա» բառն արաբական ծագում ունի եւ նշանակում է ամրոց, իսկ «նարին»-ը, որը մոնղոլերեն է, թարգմանվում է որպես փոքր, այսինքն՝ Նարիղալա՝ Փոքր Ամրոց:
Միջնաբերդի շինարարությունը սկսվել է Վախթանգ Գորգասալու (IV-Vդդ.) կարգադրությամբ: Բայց այն առավել ընդլայնվել է արաբների կողմից՝ VII-VIII դարերում: Այսօր, միջնաբերդի ներսում, գործում է Սուրբ Նիկողայոսի տաճարը, որը վերջերս լիովին վերանորոգվել է: Այս նոր կառույցի տեղում եղած հինը՝ որպես քրիստոնյա, գործել է առնվազն 1122 թվականից, երբ էմիրի նախկին նստավայր է մտել Դավիթ Շինարարը: Իսկ ավելի վաղ շրջանում, ամենայն հավանականությամբ, տաճարը ծառայել է որպես էմիրական մզկիթ:
(Շարունակելի)
Պատրաստեց
ԳԱՅԱՆԵ ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆԸ
В таком случае, " " сказала она, ты " " должен скинуть эти карты.
Линк спрятался " " под козырьком и проследил за " " скрывшимся среди других машин спиннером.
Под " " его взглядом я почувствовал себя " " маленьким ребенком, вдруг обнаружившим, что его " " поведением недовольны.
Да, о себе " " я могу позаботиться сам!
Стиллер был " " впечатляющим образчиком.
Ты должен оставить мне что-нибудь, чему " " я еще могу научить тебя.
Если он нервный, это обстоятельство должно означать многое.
Зверек остановился недалеко от человека, подергивая носом.
Пока Джадсон огибал препятствие, жертва скрылась.
Теперь ты можешь получить их в обмен на мое имя.
Тогда шаман провел ножом по грудной мышце Кольтера.
Пламя погасло, и Поль обернулся, чтобы посмотреть на дымящиеся горы, становившиеся все меньше и меньше по "365 фенечек из бисера" мере того, как дракон набирал скорость.
Он летит сквозь бездонную тьму, что лежит между звездами, и медленно перебирает стальными ногами, переступая из ничего в ничто, но каждый шаг его вдвое длиннее предыдущего, хотя и длится столько же, сколько самый первый.
Его доспехи исчезли, "Возвращаться - плохая примета" слабое сияние в углу может быть, а может и не быть звездным жезлом, сандалий его не видно.
Джон тоже не знает, тихо проговорила она.
Бесстрастный, погруженный в собственные дела и титанически равнодушный ко всему остальному, Лондон жил раз и навсегда заведенной будничной жизнью.
Мы становимся гражданами второго сорта, которых безжалостно эксплуатируют " " армии улыбающихся слуг.
Две недели я провел внутри корабля, хотя сама фазоинверсия вообще не отнимает времени.
