Vrastan

Մայիսի 14-ին Վրաստանի հաշտեցման եւ քաղաքացիական իրավահավասարության հարցերի պետնախարար Պաատա Զաքարեիշվիլին հանդիպում ունեցավ Քվեմո Քարթլիում եւ Սամցխե-Ջավախեթիում աշխատող պետական լեզվի ուսուցիչների հետ։ Հանդիպումը նվիրված էր «Սովորենք վրացերենը՝ որպես երկրորդ մայրենի լեզու» եւ «Վրաց լեզուն ապագա հաջողությունների համար» ծրագրերով պետական լեզվի ուսուցման համակարգողների եւ մանկավարժների կողմից վերոնշյալ ծրագրերի արդյունքների հանրագումարմանը։

«Հանդիպեցինք այն մարդկանց, ովքեր Վրաստանը տանում են Եվրոպայի կողմը։ Այս մանկավարժները նշանակալի աջակցություն են ցուցաբերում ազգային փոքրամասնության երիտասարդներին, որպեսզի նրանք հաջողությամբ ինտեգրվեն վրաց հասարակայնությանը եւ դառնան Վրաստանի լիարժեք քաղաքացիներ։ Ուստի ինձ համար առանձնակի նշանակալի է մանկավարժների աջակցումն ու նրանց հիմնախնդիրների կարգավորումը»,- հայտարարեց Պաատա Զաքարեիշվիլին։
Ինչպես նշեցին հանդիպման մասնակից մանկավարժները, Վրաստանի հայկական եւ ադրբեջանական հանրային դպրոցներում պետական լեզվի ուսուցումից բացի, իրենք իրականացնում են մի շարք այլ միջոցառումներ։ Մասնավորապես, կազմակերպում են ճամբարներ, մշակում գործընկերային ծրագրեր, իրականացնում են գեղարվեստական թարգմանություններ։ Միաժամանակ, վրաց լեզվի ուսուցման դասընթացներ են անցկացնում նաեւ տեղի ոչ վրացալեզու բնակիչների հետ։
«Սովորենք վրացերենը՝ որպես երկրորդ մայրենի լեզու» եւ «Վրաց լեզուն ապագա հաջողությունների համար» ծրագրերով աշխատող մանկավարժների եւ համակարգողների հետ հանդիպմանը ներկա էին կրթության եւ գիտության նախարարության, ժողովրդական պաշտպանի աշխատակազմի, ինչպես նաեւ ոչ կառավարական կազմակերպությունների ներկայացուցիչները։

ԱՐԵՎԻԿ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

Հարցազրույց Գնահատման եւ քննությունների ազգային կենտրոնի վրաց լեզվի խմբի ղեկավար ԳԻՈՐԳԻ ՄԱՃԱՎԱՐԻԱՆՈՒ հետ։

- Ե՞րբ կանցկացվի ոչ վրացալեզու դպրոցների ուսուցիչների սերտիֆիկացումը, եւ ե՞րբ կսկսվի նրանց գրանցումը:
- Միանգամից ասեմ, որ առայժմ հայտնի չէ, թե երբ կանցկացվեն ոչ վրացական դպրոցներում դասավանդող առարկաների ուսուցիչների սերտիֆիկացման քննությունները։ Առանձնահատուկ նշեմ նաեւ այն, որ առայժմ այս փուլում ծրագրվում է միայն վրացերենի, որպես երկրորդ լեզու, ուսուցիչների սերտիֆիկացումը։ Ասեմ նաեւ, որ դիմորդների գրանցումը ավարտվել է, եւ մեզ են դիմել քննություն հանձնելու խնդրանքով մոտ 340 դիմորդ։ Իսկ երբ կանցկացվեն այդ դպրոցների ուրիշ առարկաների ուսուցիչների սերտիֆիկացումը, հայտնի կդառնա մոտ ապագայում, եւ մենք այդ մասին կտեղեկացնենք «Վրաստանի» ընթերցողներին։

Վերջին տարիներին ակտիվ բնույթ է կրում Վրաստանում կենսաթոշակային համակարգի գործող տարբերակից տարբերվող նոր համակարգի կիրարկման անհրաժեշտությանը վերաբերող բանավեճը։

Ներկա դրությամբ, Վրաստանի էկոնոմիկայի նախարարությունում հիմնվել է կենսաթոշակային բարեփոխման համակարգման գրասենյակ, որն աշխատում է պարտադիր եւ կամավոր ապահովագրական կենսաթոշակային համակարգի ստեղծման ուղղությամբ։ Ամենայն հավանականությամբ, գրասենյակի կողմից մշակված օրինածրարը խորհրդարանի քննարկմանը կներկայացվի ընթացիկ տարվա աշնանը։ Ներկա դրությամբ, կենսաթոշակների հանձնման հիմքը միայն պետական բյուջեն է։ Այդ տարբերակով, կենսաթոշակային ապահովումը հիմնված է համակարգման սկզբունքների վրա, երբ կենսաթոշակը ֆինանսավորվում է բյուջեից, ինչը իր հերթին լրացնում է անաշխատունակ քաղաքացիների հարկերը։ 2014 թվականի դրությամբ, կենսաթոշակային ապահովման համար Վրաստանում ծախսվում է 1,3 միլիարդ լարի։ Դա կազմում է երկրի պետական բյուջեի ծախսերի բաժնի 14,6 տոկոսը։ Վրաստանի բնակչի մեկ շնչի հաշվով այդ գումարը կազմում է մոտ 260 լարի, իսկ վարձակալության աշխատողի հաշվով՝ տարեկան 1750 լարի։ Դա նշանակում է, որ վարձակալության մեկ աշխատողը ամսվա հաշվով կերակրում է ավելի քան մեկ կենսաթոշակառուի։

«Վրաստան» թերթն արդեն գրել է, որ Վրաստանի կրթության եւ գիտության նախարարությունը արձագանքել է երկրի վարչապետի նախաձեռությանը, ըստ որի, «Գործարարությունը»՝ որպես նոր առարկա, մոտ ապագայում պարտադիր պիտի դասավանդվի միջնակարգ կրթության համակարգում:
Երկրի Կրթության եւ գիտության նախարար Թամար Սանիկիձեի հայտարարությամբ, «...ընթանում է Ազգային ուսումնական ծրագրի վերանայում: Այս շրջանակներում, մենք տարբեր հարցեր ենք քննարկում: Այդ առումով, ինչ խոսք, կարեւոր տեղ է զբաղեցնում «Գործարարություն» առարկայի ուսուցումը: Ներկայումս այն ընտրովի առարկա է, սակայն մտածում ենք դարձնել պարտադիր»:
Ո՞վ պետք է ուսուցանի այս նոր առարկան, եւ դրա իմացությունը ի՞նչ հմտություն-կարողություններ կզարգացնի աշակերտների մեջ, այս հարցերին պատասխանում է Վրաստանի կրթության եւ գիտության նախարարի տեղակալ Լիա Գիգաուրին:

- Իմիջիայլոց, միանգամից նշեմ, որ այս առարկան շատ երկրներում է փորձարկվել, այդ թվում՝ Ֆրանսիայում, Անգլիայում, Սկանդինավյան երկրներում, բայց  ասեմ, որ ընդհանրապես, մեթոդական նյութեր բոլորից լավ, այնուամենայնիվ, մշակվել են Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում: Այս ծրագիրը Վրաստանում իրականացվում է մի քանի ոչ կառավարական կազմակերպությունների կողմից եւ Վրաստանում գործող Ամերիկայի տնտեսագիտական կրթության խորհրդի միջոցով:

Թբիլիսիում, «Կամուրջ» գրական-մշակութային ՀԿ հրատարակել է նոր գիրք՝ վիրահայ ճանաչված լուսանկարիչ, ռուսագիր գրող, լրագրող Վալերի Հունանյանցի «Վիլ-Ժուիվ բուժարանի այցելուն» ժողովածուն՝ «Թարգմանական գրականության գրադարան» մատենաշարով: Այն նվիրված է Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին, ներառում է երկու ստեղծագործություն։ Սեւակյան բնորոշմամբ «Հայոց երգի վեհափառին»՝ Կոմիտասին, նվիրված պիեսը՝ «Վիլ-Ժուիվ բուժարանի այցելուն», թարգմանել են բանաստեղծներ Արա Արթյանը եւ Անահիտ Բոստանջյանը. իսկ վիպակը՝ Անահիտ Բոստանջյանը, որը նաեւ հրատարակության նախաձեռնողն է, խմբագիրն ու առաջաբանի հեղինակը: Գրքի, ինչպես եւ մատենաշարի, հովանավորն է ամերիկահայ բանաստեղծ Ավիկ Դերենցը: Շապիկի ձեւավորումն ու կոլաժները իրականացրել է հեղինակը: Նշանակալից ու հիշարժան է այն փաստը, որ «Վիլ-Ժուիվ բուժարանի այցելուն» հեղինակի անդրանիկ գիրքն է, ընդ որում՝ միանգամից նրա մայրենի լեզվով՝ հայերենով:

«Հայարտուն» կրթա-մշակութային կենտրոնում, Վիրահայ համայնքի Հայոց ցեղասպանության 99-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումների շրջանակում, կայացավ նորընծա այս արժեքավոր գրքի բազմամարդ շնորհանդեսը: Իր խոսքում միջոցառման նախաձեռնող ու վարող Ա.Բոստանջյանը հատկապես անդրադարձավ Վ.Հունանյանցի գրողական ձիրքի, նրա մեջ լուսանկարչի ու գրողի փոխկապվածության ու փոխլրացման, ստեղծագործական վառ երեւակայության, նաեւ նրա հասարակական լայն, ազգապահպան գործունեությանը՝ ընդգծելով այն պարագան, որ նրա խմբագրությամբ հրապարակվող էլեկտրոնային ամսագիրը հրաշալի հայելի է վիրահայոց ու աշխարհասփյուռ հայության դիմապատկերը կերտելու առումով: Գրքի հեղինակին շնորհավորանքի ջերմ խոսքեր ասացին Վան Բայբուրթյանը, Լեւոն Չիդիլյանը, Արտեմ Կիրակոզովը, Լեւոն Օսիպովը, Իրինա Օհանջանովան, Մերուժան Շահումյանը, Մարինա Կիրակոսյան-Մոսեսովան, Վազգեն եպիսկոպոս Միրզախանյանը: Վերջինս հատկապես շեշտեց Կոմիտասի կերպարին անդրադառնալու Հունանյանցի սրտացավ վերաբերմունքի ու հայոց պատմությանը նրա լավ իրազեկության մասին՝ նման գրքերը գնահատելով որպես կարեւոր օղակներ ներկա-անցյալ-ապագա խաչմերուկում:
«Ես անչափ ուրախ եմ, որ վերջապես ունեցա գիրք ու է՚լ ավելի հպարտ եմ եւ ուրախ, որ այդ գիրքը հայերեն է: Շնորհակալ եմ  հատկապես Անահիտին՝ այս ամենի համար, Դերենցին եմ անչափ շնորհակալ ու նաեւ Տաթեւիկ Սահակյանին, ով ներշնչեց ինձ Կոմիտասի ու մեր պատմության ամենասարսափելի դրվագներից մեկի՝ 1915 թվականի ցեղասպանության թեման արծարծելու միտքը»,- վերջում ասաց Վալերի Հունանյանցը:

ԱՆԱՀԻՏ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

Հպարտ, հմայիչ այս աղջկան հաճախ էի տեսնում մամուլի ասուլիսներին: Ուրիշների նման բերան պատռող չէր, անիմաստ հարցերի տարափ չէր տեղում: Փոխարենը, ուշիմ լսում էր բանախոսներին եւ հազվադեպ գրի առնում որոշ մտքեր: Որպես ավագի՝ ինձ միշտ բարեւում էր հարգանքով եւ, չսպասելով հերթական հարցիս, մի քանի խոսք էր ասում վիրահայության կյանքից: Նրան մի անգամ պատմել էի, որ տարիներ առաջ մի խումբ լրագրողներով Երեւանից Թբիլիսի էինք մեկնել եւ, իմ առաջարկով, այցելել Խոջիվանքի գերեզմանատուն: Ավելի ճիշտ՝ Հայ մշակույթի նշանավոր գործիչների պանթեոն եւ ալեկոծվել էի մինչեւ հոգուս խորքը: Այդ մասին գրել էի մեր տեղական թերթերից մեկում, եւ այս պատմությունը, ենթադրում եմ, տպավորություն է թողել նրա վրա:

Իսկ հիմա` ըստ էության: …Ինչ իմանայի, որ այդ լուսերես աղջիկը միայն ֆիզիկապես է ներկա մամլո ասուլիսներին, իսկ մտքով մի այլ աշխարհում է, իր հարազատ աշխարհում` պոեզիայի աստղազարդ տիեզերքում…
Ես խոսում եմ Հայաստանյայց Առաքելական սուրբ եկեղեցու Վիրահայոց թեմի «Հայարտուն» մշակութային կենտրոնի միջնորդությամբ եւ «Գալուստ Գյուլբենկյան» հիմնադրամի աջակցությամբ 2012թ. լույս տեսած ու Վրաստանի հայ գրողների միությանն ուրախություն պատճառած «Ուրիշ լուսնից» վերնագրով բանաստեղծությունների ժողովածուի եւ նրանից ստացած իմ տպավորությունների մասին: Նշեմ, որ գրքի խմբագիրը վիրահայ արվեստի աշխարհում հայտնի եւ հասարակական ազգանպաստ գործերի երախտավոր Գեւորգ (Ժորա) Սնխչյանն է` բանաստեղծուհու հայրը, ով գրքի առաջաբանում ի խորոց սրտի օրհնում է դստեր ճանապարհը:

Մայիսի 3-ին լրացավ Նինոծմինդայից Վրաստանի խորհրդարանի վերջին չորս գումարումների մեծամասնական պատգամավոր Հենզել Մկոյանի 55-ամյակը։ Հոբելյանի առթիվ Հենզել Մկոյանին շնորհավորեցին Վրաստանի խորհրդարանի նախագահ Դավիթ Ուսուփաշվիլին, Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին։
Պատգամավորի հոբելյանի առթիվ ձեր ուշադրությանն ենք ներկայացնում Նինոծմինդայից ստացված շնորհավորական նամակը։

Մեծարգո պարոն Հենզել Մկոյա՜ն։ Մայիսի 3-ին, բոլորում է Ձեր ծննդյան 55-ամյակը։ Ձեր կես դարն անցել է, սակայն ներքին լույսը, վերջին տարիների երկրի պատմության կերտման մեջ անմնացորդ մասնակցություն ունենալու Ձեր ունակությունները Ձեզ շարունակում են առույգ ու երիտասարդ պահել, նաեւ մեզ ավելի ուրախացնել, Ձեզնով ավելի շատ հպարտանալու եւ Ձեր բարեկեցությունը ցանկանալու զգացողություններով համակել։

Եվրամիության հետ Վրաստանի ասոցիացման համաձայնագրի ստորագրման հարցի հրատապ քննարկումների կապակցությամբ, մենք հանդիպեցինք Վրաստանի խորհրդարանի պատգամավոր, «Արդյունաբերությունը կփրկի Վրաստանը» կուսակցության ղեկավար, «Ղազբեգի» ընկերության հիմնադիր Գոգի Թոփաձեի հետ։

- Բատոնո Գոգի, Եվրամիության հետ Վրաստանի ասոցիացման համաձայնագրի ստորագրումը թեւակոխել է եզրափակիչ փուլ։ Համաձայնագրի հոդվածների վերջնական համաձայնեցման համար, վերջերս Թբիլիսիում էր գտնվում եվրակոմիսար Շտեֆան Ֆուլեն, որը մի շարք հանդիպումներ անցկացրեց ինչպես երկրի իշխանությունների, այնպես էլ՝ գործարար շրջանների ներկայացուցիչների հետ։ Բացի այդ, ԶԼՄ-ներում տպագրվեց առեւտրի միջազգային պալատի հայտարարությունն այն մասին, որ կառավարությունը, ասոցիացման համաձայնագիրը ստորագրելուց առաջ, պարտավոր է խորհրդատվություններ անցկացնել գործարար շրջանների ներկայացուցիչների հետ։ Ի՞նչ կասեիք այդ կապակցությամբ։
- Բնականաբար, Վրաստանի համար ամենահեռանկարային ուղին Եվրամիության անդամակցությունն է, եւ մենք հնարավոր ամեն ինչով միտված ենք այդ ուղղությամբ։ Մյուս կողմից, մենք պարտավոր ենք մանրակրկիտ ծանոթանալ բոլոր այն պայմաններին, որոնք ներառված են համաձայնագրում։ Ընդ որում, խոսքը վերաբերում է ոչ միայն քաղաքականությանը, այն ավելի առավել ընդգրկուն հասկացություն է, եւ որին մասնակցելու են բոլորը՝ տնտեսագետները, գիտնականները, հասարակայնությունը, ոչ կառավարական հատվածը։ Հարկ է մանրակրկիտ հաշվարկել եւ հստակորեն գիտակցել Եվրամիության հետ համաձայնագրի բոլոր՝ ինչպես դրական, այնպես էլ բացասական կողմերը։